Ana Mihailović
O ciklusu fotografija U tišini Dušana Đorđevića
U tradiciji paganskih običaja u kojoj su život i smrt deo jedinstvenog kosmološkog kruga, u kome priroda neprekidno živi u okviru smene života i smrti, onostrani svet je shvaćen kao novi, drugačiji život. Ostaci rituala zasnovanih na nepobitnoj misteriji prirode u smeni prirodnih ciklusa, u grobnicama istočne Srbije se pojavljuju kao vera u nastavak u drugačiji vid života, u neku vrstu naličja, u dualizam suprotnosti ovostrano-onostrano, svetlost-tama, toplo-hladno, promenljivo-nepromenljivo.
Običajno, taj dualizam ima ulogu povezivanja života i smrti, u nastojanju da se različitim ritualima ostvari nit koja ih povezuje. Grobnica, kao večita “kuća”, produžetak je domaćeg prostora u novom boravištu. Simbolički nastavak okupljanja za stolom ili oltarom za prinošenja darova. Estetska izražajnost boje i dekora je protivteža, dopuna svemu što nedostaje u drugom svetu. Na fotografijama Dušana Đorđevića ovaj antropološko-etnološki fenomen, uhvaćen u trenutku probijanja svetlosti dana u prostor, odiše melanholijom. Kroz isijavanje boje, ili putem mogućeg simboličkog asocijativnog trenutka, podseća na nekadašnji život, zarobljen i okamenjen konačnošću.
Sa poštovanjem, u tišini, Dušan Đorđević nas postepeno vodi kroz postavku fotografija, kroz tri celine, pažljivo uklopljene u galerijski prostor kao autentičan mizanscen. Prelaz iz jednog ambijenta u drugi doživljavamo kao kvalitativni prelaz-prolaz kroz uređeni hijerarhijski sled različitih doživljaja, od neosetnog svakodnevnog poimanja stvari, do kontemplativne upitanosti.
Mizanscen u koji su smešteni radovi u saglasju proporcija i ritma, svetlosti i tame, zapravo je proširena stvarnost fotografija. Ona poziva na prisutnost posmatrača.
Tema ovih fotografija, kao estetska predstava etnološkog fenomena, početak je razmišljanja autora. Njegov horizont je otvoren ka eksperimentu. On se ne završava na dvodimenzionalnom prizoru fotografije. Polazeći od predstave praznine i egzistencijalnog kraja, on otvara pitanja percepcije vremena i odnosa prema prolaznosti.
Precizni, prečišćeni kadrovi fotografija, idealna tačka sagledavanja perspektive, navode nas na pogrešan zaključak da posmatramo studijski aranžiranu kompoziciju. One su doslovni pogled kroz prozor. Jedino odstupanje od dosledne “dokumentarnosti“ je manipulisanje svetlom. Baš taj nijansirani autorski izbor “trenutka u okviru postojećeg” daje komponenti svetla nadrealni karakter.
Kadrovi su odraz unutrašnjeg sklada svih elemenata slike. Taj neopipljivi sklad, poznat samo intuiciji autora, diktira mir i opštu atmosferu tišine, koja svojim tonom nepreglednog širenja, vodi ka vanvremenskom i večitom. Izvanvremenska dimenzija fotografijama daje hipnotičku moć, iza koje se krije vera u moć transcendentnih sila.
Težnja ka transcendenciji, zajednička je likovnoj umetnosti koja pripada severnjačkoj tradiciji, počevši od slikarstva romantizma. Formatom i svedenom likovnošću radovi podsecaju na Dizeldorfsku skolu fotografije. Eksperiment kojim autor poširuje medijum fotografije kroz različita formalna rešenja vodi nas uređenim sledom, nalik procesiji, ka sopstvenom mističnom iskustvu.
***
Na ulasku u galeriju, ispunjenu svetlom, posmatramo fotografije ustaljenim načinom viđenja predmetnog sveta. Pored fotografija je knjiga, kao intimna zbirka uspomena, praćenih strofama Kitsove poeme “La Belle Dame Sans Merci”. Okvir fotografija u svili, aludira na pokrov, koji najavljuje prelazak.
Silaskom niz stepenište poniremo iz svetlosti u tamu, unutra ka sebi…Fotografija u svetlosnoj kutiji nadilazi žanr i prelama stvarnost u sopstvenom dvostrukom odrazu u vodi, u doživljaj vremena prolaznog i nezaustavljivog
Koračamo pored svetlećih obeležja namenjenih drugom životu, kroz prostor senki i odraza sopstvenog dematerijalizovanog prisustva ka izvesnom, nepoznatom kraju…
Dela
Publikacije
- Više o umetniku